Η Ανακάλυψη των Νήσων Μαδέρα

Δημοσιεύθηκε την 13 Ιουλίου, 2021 από Argiris Nakos

Το 1417, ο Πρίγκιπας της Πορτογαλίας Ερρίκος χρίζεται Μεγάλος Μάγιστρος του Τάγματος του Χριστού. Το ιπποτικό αυτό τάγμα το είχε ιδρυθεί σχεδόν έναν αιώνα πριν, από τους Ναΐτες Ιππότες που κατέφυγαν στην Πορτογαλία μετά από την διάλυση τους. Με τον Ερρίκο στην ηγεσία του, απέκτησε έναν νέο σημαντικό ρόλο αναλαμβάνοντας μια νέα σταυροφορία η οποία δεν είχε να κάνει ούτε με την κατάκτηση των Αγίων Τόπων αλλά ούτε με την ασφαλή μεταφορά των χριστιανών προσκυνητών εκεί. Ο σκοπός του τάγματος, ήταν η ανακάλυψη του θαλάσσιου δρόμου προς την Ινδία, η κατάκτηση νέων χωρών και ο προσηλυτισμός των γηγενών στον Χριστιανισμό, κάτι που θα μετέτρεπε την Πορτογαλία σε μια μεγάλη αποικιοκρατική δύναμη. Έναν χρόνο μετά, το 1418, ο Ερρίκος αποφασίζει να στείλει την πρώτη εξερευνητική αποστολή προς τις ακτές της Αφρικής. Προορισμός, ήταν η εξερεύνηση των Αφρικανικών ακτών νοτιότερα από το Ακρωτήριο Μποζαντόρ, στην σημερινή Δυτική Σαχάρα, όπου εκεί ήταν τότε τα νότια όρια του γνωστού Κόσμου. Το μόνο που έμενε, ήταν να βρεθεί ένας γενναίος θαλασσοπόρος που δεν θα τον φόβιζε η ιδέα να ταξιδέψει προς το άγνωστο. Εκείνος ήταν ένας έμπιστος ιππότης του Ερρίκου από το Τάγμα του Χριστού. Ο Ζοάο Γκονσάλβεζ Ζάρκο. Ο Ζάρκο, ήταν διοικητής του στόλου που φύλαγε τις νότιες ακτές της Πορτογαλίας και είχε συμμετάσχει στην Κατάκτηση της Θέουτα. Αποφασισμένος και εκείνος να στηρίξει το εγχείρημα του Ερρίκου, προσφέρθηκε ο ίδιος να ηγηθεί της πρώτης εξερευνητικής αποστολής. Ο Ερρίκος του την ανέθεσε μαζί με έναν ακόμη ιππότη από το τάγμα που είχε συμμετάσχει και εκείνος στην κατάκτηση της Θέουτα. Αυτος ήταν ο Τριστάο Βαζ ντε Τεϊσέιρα.

Η πρώτη καραβέλα απέπλευσε από το Λάγκος της Πορτογαλίας, ένα λιμάνι που βρίσκεται στην νοτιοδυτική άκρη της χώρας. Οι Πορτογάλοι, προσέγγισαν της Αφρικανικές ακτές και άρχισαν να τις εξερευνούν περιπλέοντας τες κατευθυνόμενοι προς τον νότο. Αυτό όμως που αντίκριζαν κατά την εξερεύνηση τους, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από τις αμμώδης και άγονες ακτές της Ερήμου Σαχάρα. Όταν έφτασαν στο Ακρωτήριο Μποζαντόρ, καθώς έβλεπαν πως οι ακτές παρέμεναν το ίδιο άγονες, αποφάσισαν να επιστρέψουν πίσω ακολουθώντας μια πιο ανοιχτή πορεία προς τον ωκεανό. Περνώντας βορειότερα από τα Κανάρια Νησιά, έπεσαν σε μια δυνατή καταιγίδα που παρέσερνε το πλοίο τους δυτικότερα, όλο και πιο ανοιχτά προς τον Ατλαντικό Ωκεανό. Καθώς ο Ζάρκο και οι άνδρες του προσπαθούσαν να επιβιώσουν και να σώσουν το πλοίο τους από ένα διαφαινόμενο ναυάγιο αντιμετωπίζοντας τον δυνατό άνεμο και τα άγρια κύματα του ωκεανού, εντόπισαν στον ορίζοντα ένα μικρό, απομονωμένο και ακατοίκητο νησί στο οποίο και κατέφυγαν. Οι Πορτογάλοι μόλις είχαν ανακαλύψει κατά τύχη το πρώτο νησί του Αρχιπελάγους της Μαδέρα. Αποδίδοντας την εμφάνιση του νησιού ως Θεία παρέμβαση για να σωθούν, το ονόμασαν Πόρτο Σάντο που στην γλώσσα τους σημαίνει «Άγιο Λιμάνι».

Όταν κόπασε η καταιγίδα, το πλοίο επέστρεψε στο Λάγκος. Η αναφορά για την ανακάλυψη αυτού του μικρού κομματιού γης ανοιχτά του ωκεανού, ήταν ένα καλό νέο για τον Ερρίκο ο οποίος δεν έχασε χρόνο. Άρχισε αμέσως να προετοιμάζει την επόμενη αποστολή που είχε ως σκοπό την αξίωση αυτού του νησιού για το Πορτογαλικό Στέμμα, την αποψίλωση του και την δημιουργία υποδομών ώστε να κατοικηθεί. Το επόμενο έτος, ο Ζάρκο, αυτή την φορά μαζί με έναν άλλον ιππότη του Ερρίκου, τον Λομβαρδικής καταγωγής Βαρθολομαίο Περεστρέλο, απέπλευσε και πάλι από το Λάγκος, με προορισμό το Πόρτο Σάντο. Όταν έφτασαν στο νησί, νοτιοδυτικά στον ορίζοντα, παρατήρησαν κάτι που έμοιαζε σαν ένα ακίνητο σκοτεινό σύννεφο. Αφού το πλησίασαν, διαπίστωσαν πως στην πραγματικότητα αυτό ήταν ένα ακόμα νησί. Ο Ζάρκο με τον Περεστρέλο μόλις είχαν ανακαλύψει το μεγαλύτερο νησί του αρχιπελάγους, την Μαδέιρα. Το προσέγγισαν στο ακρωτήριο που εκτείνεται στην ανατολική του άκρη και κατέπλευσαν σε έναν κόλπο στον οποίο έδωσαν το όνομα του πλοίου τους. Αυτός ήταν ο Κόλπος Σάο Λουρένσο (Άγιος Λαυρέντιος). Από εκεί, άρχισαν να εξερευνούν το νησί περιπλέοντας το. Κατά την εξερεύνηση, διαπίστωσαν πως το νησί ήταν ακατοίκητο. Ήταν όμως αρκετά εύφορο και πλούσιο σε δάση, κάτι που σήμαινε πως μπορούσε να βρεθεί άφθονη πρώτη ύλη για την κατασκευή πλοίων. Για τον λόγο αυτό, ο Ζάρκο ονόμασε το νησί “Μαδέρα” που στα πορτογαλικά σημαίνει “ξύλο”.

Μαθαίνοντας για την ανακάλυψη της Μαδέρα, ο Ερρίκος εστίασε στην αποίκιση και αυτού του νησιού ώστε τόσο η Μαδέρα όσο και το Πόρτο Σάντο, να γίνουν παραγωγικά και με τους πόρους τους να ενισχυθούν οι επερχόμενες εξερευνήσεις. Τιμώντας τους τρεις θαλασσοπόρους που ηγήθηκαν στις ανακαλύψεις των δυο αυτών νησιών, τους όρισε κυβερνήτες στα νησιά, αναθέτοντας την διακυβέρνηση του μικρότερου νησιού Πόρτο Σάντο στον Βαρθολομαίο Περεστρέλο και την διακυβέρνηση του μεγαλύτερου και πιο εύφορου νησιού της Μαδέρα, στον Τριστάο Βαζ ντε Τεϊσέιρα και τον Ζοάο Γκονσάλβεζ Ζάρκο μοιράζοντας τους το νησί. Μία από τις κόρες του Περεστρέλο που θα γεννηθεί το 1455, η Φιλίππα Μονίζ, το 1479 θα παντρευτεί τον Χριστόφορο Κολόμβο. Οι πρώτοι άποικοι άρχισαν να καταφθάνουν στα νησιά από το 1420. Ο Ζάρκο, αφού παντρεύτηκε, εγκαταστάθηκε για πάντα στην Μαδέρα. Δεν έπαψε όμως ποτέ να είναι ευγνώμονας προς τον Ερρίκο. Το 1437 τον ακολούθησε στην αποτυχημένη Πολιορκία της Ταγγέρης όπου οι Πορτογάλοι υπέστησαν βαριές απώλειες από τους Μαρινιδούς. Έζησε στο νησί μέχρι τον θάνατο του, στηρίζοντας τις εξερευνήσεις του Ερρίκου στέλνοντας του πλοία τα οποία είχαν ναυπηγηθεί με ξύλα από τα δάση του νησιού.